Năm nào cũng vậy, bước vào khoảng giữa tháng 10 âm lịch trở lên thì nhiều hộ dân và các cơ sở sản xuất khô cá biển trên địa bàn khóm 8, thị trấn Rạch Gốc lại bước vào thời điểm chính vụ. Không ai bảo ai, mỗi người mỗi việc, ai nấy cũng tất bật, khẩn trương với việc làm khô. Công việc tuy có vất vả hơn những ngày bình thường nhưng họ luôn cố gắng làm ra những mẻ khô chất lượng để giữ uy tín và tạo thương hiệu cho sản phẩm. Khi được hỏi về nguyên nhân bắt đầu chọn nghề làm khô để phát triển kinh tế; ông Hồng Minh Đoàn, khóm 8, thị trấn Rạch Gốc, huyện Ngọc Hiển có hơn 10 năm gắn bó với nghề làm cá khô, đồng thời là chủ cở sở sản xuất các loại khô cá biển ở Rạch Gốc vui vẻ bộc bạch: “Ban đầu, bản thân tôi cũng không nghĩ đến làm khô cá biển là một cái nghề và những loại cá khô do mình làm ra là mặt hàng để trao đổi, mua bán. Chủ yếu, phơi cá khô là để phục vụ bữa ăn hằng ngày cho gia đình, có dư chút đỉnh thì làm quà biếu cho họ hàng, bè bạn ở  xa. Vậy rồi người ta ăn thấy ngon, ưa miệng nên đặt hàng mình làm. Vậy mà từ đó đến nay, làm khô đã trở thành nghề nuôi sống cho gia đình tôi và có điều kiện để lo cho các con ăn học”.

Khô cá khoai Rạch Gốc

Khô cá biển ở Rạch Gốc rất đa dạng, bao gồm nhiều loại đặc sản như: Khô cá khoai, cá lưỡi trâu, cá hố, cá lù đù, cá đuối, cá ngác...các loại cá tươi nguyên liệu được các chủ cơ sở sản xuất thu mua chủ yếu từ các ghe đáy hàng khơi trên địa bàn. Hầu hết những sản phẩm khô cá biển ở Rạch Gốc đều được làm thủ công và phơi dưới ánh nắng mặt trời. Để làm ra được 01kg khô phải tốn trung bình khoảng 4kg cá tươi (tuỳ loại cá mà số lượng cá tươi có thể nhiều hơn hoặc ít hơn) và phải phơi từ 02 – 03 nắng mới ra thành phẩm. Để có sản phẩm được người tiêu dùng vừa ý, khô có mùi vị thơm ngon, sạch sẽ, đạt yêu cầu vệ sinh thực phẩm,…thì người làm phải có kinh nghiệm từ khâu chọn cá, mổ cá, ướp cá cho đến đem phơi; trong đó quan trọng nhất là kỹ thuật ướp muối, nếu mặn mùi vị sẽ mất ngon, còn nhạt thì thịt sẽ bủng, mất độ dai. Theo ông Hồng Văn Mộng, người làm khô lâu đời ở Rạch Gốc cho biết: “Làm khô tuy đơn giản nhưng để làm ra những mẻ khô thơm ngon, đảm bảo chất lượng thì không phải là việc dễ dàng. Mỗi gia đình làm nghề đều có bí quyết riêng ở từng công đoạn sao cho giữ được hương vị và độ tươi ngon vốn có của nó, như vậy mới có thể giữ được uy tín và cạnh tranh trên thị trường”.
Nghề làm cá khô hình thành đã góp phần giải quyết việc làm cho nhiều lao động nhàn rỗi tại địa phương. Công việc tương đối nhẹ nhàng và dễ làm, không yêu cầu về trình độ. Với mức tiền công tùy thuộc vào sản lượng làm được hàng ngày và còn tùy vào lượng cá của những chuyến khai thác, trung bình mỗi lao động có mức tiền công khoảng 150.000 đồng/ngày. Anh Lý Văn Kiệt có gần 04 năm gắn bó với nghề làm khô ở Rạch Gốc tâm sự: “Công việc này phù hợp cho những lao động nhàn rỗi. Nhiều người ít học, không nghề nghiệp ổn định nên chọn nghề làm khô biển để mưu sinh. Cứ mỗi dịp Tết, nhiều gia đình có khoảng hai đến ba lao động đi làm thuê cho chủ cơ sở, thu nhập bình quân từ 5-7 triệu đồng và khoản thu nhập này đủ để chúng tôi ăn Tết”.
Mặc dù trên thị trường ngày càng xuất hiện những sản phẩm khô đến từ những nơi khác nhau thế nhưng đối với sản phẩm cá khô biển Rạch Gốc vẫn luôn được người tiêu dùng ưa chuộng. Hiện nay, giá bán các loại cá khô tại Rạch Gốc cũng khác nhau và còn tuỳ vào độ “hút hàng” của sản phẩm. Giá bán các loại cá khô thường giao động từ 40.000 - 60.000 đồng/kg (tuỳ theo loại); riêng khô cá khoai có giá giao động từ 180.000 – 400.000 đồng/kg, tuỳ vào kích cỡ của cá.
Tết năm nay, các cở sở cá khô trên địa bàn Rạch Gốc đã chuẩn bị nhiều loại khô cá biển đảm bảo về số lượng lẫn chất lượng để cung ứng cho thị trường trong và ngoài tỉnh. Dự kiến sẽ cung cấp cho thị trường hơn 03 tấn cá khô các loại. Hiện tại nhiều cơ sở bán lẻ đã đặt hàng để chuẩn bị cho mùa Tết.
Dọc con đường lộ nhỏ ven tuyến sông khóm 8, thị trấn Rạch Gốc, những giàn phơi bằng tre, lưới được dựng lên, mẻ khô này tiếp nối mẻ khô kia, mùi cá khô thơm phảng phất còn lẫn chút dư vị tanh nồng, mặn mòi của biển cả... Mùa Xuân, mỗi nơi đều đẹp và có những sắc màu độc đáo riêng. Ở Rạch Gốc, Ngọc Hiển, mùa Xuân đồng nghĩa với những mẻ cá khô đậm đà hương vị quê hương, làm nức lòng những thực khách gần xa./.