Xác định rõ tầm quan trọng của tiêu chí về môi trường trong xây dựng Nông thôn mới, buổi đầu thực hiện, Đất Mũi đã tập trung tuyên truyền bằng nhiều hình thức như: Thông qua Đài Truyền thanh, băng rôn, khẩu hiệu, pano,…nhằm tạo sức lan tỏa sâu rộng và làm chuyển biến nhận thức trong quần chúng Nhân dân. Song song đó, các đoàn thể chính trị, tổ chức xã hội ở địa phương còn tiến hành vào cuộc tích cực trong việc phát động, triển khai nhiều phong trào, mô hình về bảo vệ môi trường, như: “Vệ sinh môi trường đường làng, ngõ xóm”, “5 không, 3 sạch” do Hội Liên hiệp Phụ nữ làm nòng cốt; “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật xanh” của Đoàn Thanh niên; phong trào “Xanh - Sạch - Đẹp” trong các trường học... Thông qua các phong trào, thu hút đông đảo các tầng lớp Nhân dân tham gia, huy động được nguồn lực lớn từ cộng đồng dân cư để thực hiện, góp phần tạo nên sự thay đổi về nhận thức và việc làm của người dân về công tác bảo vệ môi trường.

Việc xây cất nhà tiêu trên sông vẫn còn diễn ra trên địa bàn xã Đất Mũi

Minh chứng rõ ràng nhất là diện mạo của vùng đất cuối trời nay có nhiều thay đổi tích cực. Tình trạng rác thải, bọc ni lông ngổn ngang trước sân, xung quanh hay dưới sàn nhà của nhiều hộ dân nay không còn. Dọc theo các tuyến đường làng đã được tạo điểm nhấn bằng cảnh quan sạch, đẹp. Nhiều gia đình đã có ý thức quét dọn, trồng hàng rào cây xanh, hoa kiểng dọc theo ven lộ giúp cho đường làng, ngõ xóm sạch, đẹp và tạo thêm sinh khí mới.
Đang chăm chút cắt tỉa mấy chậu kiểng, được chúng tôi hỏi thăm, ông Đặng Văn Hiếu, ấp Cồn Mũi, xã Đất Mũi hồ hởi: “Mình ở đây đất đai nhiễm mặn rồi điều kiện khó khăn không như vùng ngọt mà trồng hàng rào cây xanh dễ dàng. Khó nhưng muốn đẹp thì vẫn có cách gỡ. Chịu siêng trồng mấy chậu kiểng, cắt tỉa gọn gàng rồi để có hàng, có lối trước sân nhà thì ngó coi cũng đẹp”.
Đáng phấn khởi hơn, đến thời điểm này Đất Mũi cơ bản đạt một số chỉ tiêu trong tiêu chí môi trường như: Có trên 95% hộ dân được sử dụng nước sạch, hợp vệ sinh; trên 65% hộ được sử dụng nước sạch; 71% cơ sở sản xuất, kinh doanh, nuôi trồng thủy sản, làng nghề đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường. Quan trọng là xã xây dựng được bãi rác tập trung và có xe thu gom rác thải tại các khu dân cư và 04 ấp trung tâm như ấp Rạch Tàu, Kinh Đào, Lạch Vàm, Cồn Mũi.
Ông Trần Quốc Toàn, ấp Kinh Đào, xã Đất Mũi chia sẽ: “Hơn 01 năm nay, đều đặn ngày nào cũng có xe đến tận cửa thu gom rác. Không chỉ gia đình tôi mà hầu như bà con ở đây đã hình thành thói quen thu gom rác thải sinh hoạt, bảo vệ môi trường chứ không còn tình trạng quăng rác xuống sông như trước đây nữa”.
Mặc dù đạt được những kết quả quan trọng, song công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn xã vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Ông Bùi Thanh Thương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển thông tin: “Trong 09 chỉ tiêu của tiêu chí Môi trường thì có đến 06 chỉ tiêu xã chưa hoàn thành. Để về đích tiêu chí này, khó khăn lớn nhất mà xã gặp phải không chỉ dừng lại ở việc cần nguồn kinh phí đầu tư lớn mà còn nhiều vấn đề liên quan tới địa hình, sinh hoạt, tập quán của người dân mà không dễ dàng thay đổi”.
Đơn cử như việc xây dựng cảnh quang xanh – sạch – đẹp đối với Đất Mũi đang là bài toán khó. Do đặc điểm địa hình ven biển, có nhiều cửa sông, rạch ăn thông ra biển, tình trạng rác thải theo thủy triều cuốn vào bờ diễn ra hằng ngày gây khó khăn cho công tác thu gom, xử lý dứt điểm rác thải.
Ông Thương cho biết: “Nhiều lần chúng tôi cùng với chính quyền, đoàn thể ấp, Hội Phụ nữ, Đoàn thanh niên cùng bà con nhân dân tổ chức đi thu gom rác thải đem về bãi tập kết để xử lý. Nhưng cứ hai, ba ngày sau là rác từ ngoài biển theo các cửa sông lại trôi vào y như hiện trạng ban đầu. Giải pháp trước mắt, xã đã vận động những hộ dân có nhà ở ven sông mua lưới mành về căn dưới sàn nhà đừng cho rác tấp vô”.
Mặc khác, do thói quen lâu đời của người dân nên việc xây dựng nhà tiêu, nhà tắm trên sông vẫn còn xảy ra. Để chấm dứt tình trạng này, Ủy ban nhân dân xã đã vận động và tạo điều kiện cho những hộ khó khăn tiếp cận nguồn vốn từ các chương trình, dự án môi trường để xây dựng nhà tiêu, nhà tắm hợp vệ sinh. Đối với những trường hợp cố tình vi phạm xã thành lập đoàn đến làm việc với gia đình và kiên quyết tháo dỡ.
Bên cạnh đó, hiện nay trên địa bàn xã Đất Mũi vẫn còn một số cơ sở sản xuất, kinh doanh chưa đảm bảo quy định về bảo vệ môi trường; nhiều hộ chăn nuôi không có đủ kinh phí để đầu tư xây dựng hầm biogas, nước thải chăn nuôi được xả trực tiếp ra sông, rạch gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân và môi trường xung quanh. Đáng quan tâm là việc thu gom, xử lý rác thải của nhiều hộ dân tại các ấp xa trung tâm còn gặp nhiều khó khăn, bất cập. Ngoài ra, hiện Đất Mũi đã quy hoạch xây dựng hoàn thành nghĩa trang nhân dân nhưng do phong tục, tập quán lâu đời, việc sử dụng vẫn chưa phát huy hiệu quả như mong muốn...
Ông Lê Thanh Phùng, Bí thư Đảng ủy xã Đất Mũi, huyện Ngọc Hiển thông tin: “Trước những khó khăn còn tồn tại, cả hệ thống chính trị xã Đất Mũi đã tập trung đề ra nhiều giải pháp tháo gỡ và nhanh chóng về đích tiêu chí này. Thực tế cho thấy, tiêu chí số 17 về môi trường gồm nhiều nội dung, trong đó có không ít nội dung khó, phức tạp đòi hỏi phải có sự chung tay của cả cộng đồng. Do đó công tác tuyên truyền, vận động Nhân dân luôn được xã coi trọng, đặt lên hàng đầu và ra sức thực hiện để bà con nhân dân hiểu và chung tay hưởng ứng”.
Đối với Đất Mũi, về đích tiêu chí Môi trường là không chỉ hoàn thành 01 tiêu chí trong Chương trình mục tiêu Quốc gia về xây dựng Nông thôn mới mà còn tạo dựng môi trường xanh – sạch – đẹp, để lại ấn tượng tốt trong lòng du khách phương xa./.